Filmavond in de Hoeksteen: Doubt

In de herfstvakantie draaien we op donderdag 23 oktober in de Hoeksteenkerk in 's-Gravenzande de Amerikaanse dramafilm uit 2008 Doubt. De kerk aan de Ieplaan 1 is om 19.30 uur open en iedereen is van harte welkom.
Deze verfilming van het gelijknamige toneelstuk werd genomineerd voor de Academy Award voor beste script en zowel Meryl Streep, Philip Seymour Hoffman, Amy Adams als Viola Davis voor Academy Awards voor hun acteerprestaties. Ze werden alle vijf eveneens genomineerd voor een Golden Globe en wonnen gezamenlijk daadwerkelijk de National Board of Review Award voor beste ensemble. 

Een katholieke basisschool in de Bronx, afgesloten van de actualiteit, verwelkomt de nieuwe priester Brendan Flynn die met een charismatische preek zinspeelt op grote veranderingen binnen de kerkelijke gemeenschap. Haaks op zijn emancipatoire gedachtegoed staat schoolhoofd Aloysius Beauvier die niet snapt waar hij het over heeft. Beauvier lijkt een fossiel uit lang vervlogen tijden, maar schijn bedriegt: op basis van een vermoeden van zuster James, haar jonge protegé, beschuldigt zij Flynn ervan een zwart altaar jongetje te hebben misbruikt. Haar kruistocht groeit uit tot een titanenstrijd waarin de waarheid echter verborgen blijft. De titel dekt de lading meer dan goed.

Maar de angstaanjagende eerste blik die Meryl Streep als Aloysius Beauvier op vader Flynn werpt, hoort volledig thuis in de film. Ze heeft dikke wallen, waterige ogen en lippen die naar beneden zakken. Een geïnspireerde scène laat zien hoe de levens van de zusters verschillen van die van de paters. Terwijl zij lachend sigaren roken en mals vlees eten, heerst een ijzingwekkende stilte aan tafel van de zusters. Aloysius wil geen verandering en ziet het als haar heilige taak tradities te handhaven. Maar met de komst van twijfel brokkelt zelfs haar zorgvuldig opgebouwde wereldbeeld langzaam af.

Er blijven hierdoor wel prangende vragen onbeantwoord: waarom is ze zo overtuigd van Flynns schuld? Zijn haar twijfels ook tot God gericht? Doubt houdt het allemaal in het midden. Dat maakt de film wat geforceerd, want in feite wordt er maar weinig aan de verbeelding overgelaten. Shanley raakt dan wel aan fundamentele thema’s over het geloof en speelt in op de genante onthullingen van misbruik in de katholieke parochies, maar die constante, allesomvattende twijfel is inmiddels bekend: dat er een boel niet klopt aan de belijdenis weten verstandige mensen van nu heus wel. Naar een film als Doubt kijken in 2009 voelt daarom aan als een anachronisme. Aan de andere kant, wellicht is een herinnering aan de twijfelachtige omgang met een goddelijke aanwezigheid juist wel heel welkom in deze tijden?