Diamanten priester doet nog twee kerkdiensten per zondag

,,Het gaat heel goed met mij en het weer is heerlijk’’, zegt een uiterst vitale bisschop Hugo van Steekelenburg op een snikhete morgen. De uit Kwintsheul afkomstige missiebisschop is op vakantie in Nederland en logeert bij zijn zus in Poeldijk.
Aanleiding voor het gesprek is het zestig jarig priesterjubileum van de missiebisschop. Hij viert dit diamanten feest op zondag 25 augustus tijdens een eucharistieviering in de Andreaskerk in Kwintsheul. Bisschop van Steekelenburg is pater Franciscaan en vertrok zestig jaar geleden op de boot naar Brazilië. Daar werd hij in 1999 bisschop van het bisdom Almenara.

Sinds zijn pensioen twaalf jaar geleden woont hij met zestien medebroeders in een klooster in Divinopolis. Dat betekent letterlijk stad van de Heilige Geest. Het is een stad in het zuiden van Brazilië waar veel afstammelingen van Duitsers en Italianen wonen. Het kerkelijk leven staat er op hoog peil. In de Franciscanenkerk worden op zondag negen diensten gehouden waarvan vijf in de hoofdkerk en vier in de twee kapellen.
,,Als iets bijzonders aan de hand is, moeten er veel bankjes bijgezet worden’’, zegt de bisschop. Ondanks het drukke kerkbezoek loopt ook in Brazilië het aantal priesterwijdingen heel erg terug. ,,Vroeger hadden wij tien à vijftien kandidaten voor het priesterschap’’, zegt van Steekelenburg. ,,Nu hebben wij elk jaar een à twee kandidaten. Dit jaar hebben wij geen enkele kandidaat voor het noviciaat.’’

Uitvaarten en biechten
Zelf is Van Steekelenburg nog volop actief in het pastoraat. Op een zondag is hij gewend om twee heilige missen te doen. Daar komen de uitvaarten en het biecht horen bij.  ,,Een uitvaart gaat er in Brazilië anders aan toe’’, zegt de oud-bisschop. ,,Ten gevolge van de hoge temperaturen moet een uitvaart binnen 24 uur plaats hebben. De overledene wordt opgebaard in een kapel op de begraafplaats en de priester verleent de absoute. Er heeft een korte dienst plaats met een lezing uit het Oude Testament en uit het Evangelie. Dan heeft er een korte overweging plaats en kunnen de nabestaanden iets zeggen over de overledene. De hele dienst duurt een half uur. Op de zevende dag na het overlijden komen familie en kennissen naar de kerk voor een intentie binnen een misviering. De naam van de overledene wordt genoemd en de nabestaanden krijgen een kaars mee naar huis vergezeld van een kort gebed.’’
Een ander verschil met Nederland is de praktijk van het biechten. ,,Wij horen veel biecht en voeren veel pastorale gespreken’’, zegt Van Steekelenburg. ,,Daarbij gaat het niet om ernstige zonden maar veel mensen komen praten over hun moeilijkheden. Alleen leden van charismatische beweging komen om de drie à vier dagen voor hun zonden. Het gaat ons in de parochie erom de deur open te houden voor iedereen.’’

Pilates
Heeft bisschop Van Steekelenburg, die in oktober 87 jaar hoopt te worden, een verklaring voor zijn vitaliteit: ,,Ik ga drie keer in de week naar de sportschool voor Pilates. Ik heb op het seminarie geleerd te roken en heb heel veel sigaretten gerookt. Daarmee ben ik opgehouden toen ik bisschop werd. Ik ben ook de enige in de familie, die jenever drinkt. De Braziliaanse jenever heet cachaça en wordt gestookt van rietsuiker. Het heeft 40 procent alcohol maar ik beperk mij tot één glaasje per dag. Ook volg ik op televisie de verrichtingen van Fijenoord. Er zijn geen bewegende beelden te zien maar de uitslagen komen wel op het scherm.’’
,,Ik volg de Nederlandse politiek nog een beetje. Van het succes van Wilders stond ik te kijken. Het is ook een trend in Brazilië. Onder de vorige president Bolsonaro is het leven in Brazilië achteruit gegaan. De nieuwe president Lula heeft het leven van de armen verbeterd. Met de werkgelegenheid is het ook beter geworden. Wij proberen de mensen politiek bewust te maken zodat zij gebruik maken van hun stemrecht. Er zijn wel sociale uitkeringen maar veel lager dan in Nederland. Een echtpaar, waarvan man en vrouwen werken maar niet rond komen, kan een toelage van omgerekend € 110,- krijgen.’’

Paus Franciscus
,,Ik heb paus Franciscus één keer ontmoet. Dat was tijdens zijn bezoek aan Brazilië toen ik nog bisschop was. Hij is hard bezig de curie te hervormen maar het is moeilijk. Het merendeel van de bisschoppen is voorstander van de paus maar anderen verzetten zich. Er is nog heel veel werk te verrichten in de kerk. In oktober heeft er in Rome een laatste zitting plaats over de synodale kerk. Ieder lid van de kerk heeft zijn eigen verantwoordelijk en wij moeten samen tot een akkoord komen. Mijn bisdom telde zestien parochies met afstanden van 100 tot 120 kilometer. Er waren drie Franciscanen waarvan er een al 95 jaar was. De overige priesters waren lid van een andere orde. In mijn veertien jaar als bisschop heb ik acht priesters gewijd.’’
,,De vrouwelijke religieuzen namen in Almenara altijd volwaardig deel aan de priesterraad. Dat was een vanzelfsprekendheid. Wij waren in de kerk in Latijns Amerika sterk bezig met het Tweede Vaticaans Concilie. Om de tien jaar bekeken de bisschoppen en anderen wat bereikt is om de boodschap van het concilie in de praktijk te brengen. Denk daarbij aan zaken als de armoede, zorg voor de jongeren en het familieleven. Wij hebben ons erg ingespannen om gescheiden mensen met een nieuwe relatie bij de kerk betrokken te houden. Nu heeft elk bisdom een instantie die een huwelijk ongeldig kan verklaren. Vroeger was die procedure heel duur maar nu niet meer.’’

Uitzondering
Hugo van Steekelenburg was in Kwintsheul een uitzondering met zijn keuze voor de Franciscanen. Het was in het dorp de gewoonte dat een pater van het Heilig Hart op de lagere school kwam vragen of er kandidaten voor het priesterschap waren. Zo belandde hij op een juvenaat in Bergen op Zoom waar hij zich niet helemaal thuis voelde. Hij keerde terug naar huis maar belandde via een Franciscaan, die de familie veel bezocht, op het missiecollege in Katwijk aan de Rijn. Vandaar een jaar noviciaat in Slenaken gevolgd door een verdere opleiding in Venray.

Op 8 maart 1964 werd hij in Alverna bij Wychen door missiebisschop Constans Kramer samen met vijftien andere medebroeders tot priester gewijd waarna hij op 27 september met de boot naar Brazilië vertrok. Van Steekelenburg heeft dit jaar een dubbel jubileum. Hij is zestig jaar priester en tegelijk is het 25 jaar geleden dat hij tot bisschop van Almenara werd gewijd. Hij viert dit jubileum op 25 augustus tijdens een feestelijke Heilige Mis in de Andreaskerk, aanvang 10.00 uur. Na afloop van de dienst is er gelegenheid de bisschop te feliciteren. 

Lees ook:

• Dom Frei Hugo viert gouden priesterfeest (2014)
• Bisschop Hugo van Steekelenburg nu echt emeritus
• Het einde van een tijdperk Dom Hugo in Almenara

tekst en foto: Frank de Klerk