Documentaire over paus Adrianus van Utrecht op eerste kerstdag

Op eerste kerstdag zendt KRO-NCRV om 19.30 uur Adrianus, de Nederlandse paus uit. Deze documentaire van regisseur Bart Ruijs vertelt het spannende leven van de enige Nederlandse paus ooit, Adrianus VI. Het is dit jaar precies 500 jaar geleden dat hij gekozen werd.

Het levensverhaal van Adrianus van Utrecht (1459-1523) leest als een jongensboek. Geboren aan de Oudegracht als zoon van een scheepstimmerman, maakt hij eind 16e eeuw snel carrière. Hij is behalve een briljant theoloog ook een uitstekende diplomaat. Dat blijft niet onopgemerkt. De Habsburgse keizer Maximiliaan vraagt hem de opvoeding van zijn kleinzoon, de latere keizer Karel V, op zich te nemen. Die stuurt Adrianus in 1515 als ambassadeur naar Spanje. Daar wordt hij achtereenvolgens kardinaal, grootinquisiteur en tenslotte Karels stadhouder.

Als de’ Medicipaus Leo X in december 1521 onverwacht overlijdt, kiezen 39 kardinalen op 9 januari 1522 kardinaal Adrianus totaal onverwacht tot paus. De Romeinen hebben weinig op met deze ‘barbaar uit het Noorden’. En met reden. Adrianus wil hervormen. Hij wil een einde maken aan de uitbundige en corrupte hofcultuur binnen het Vaticaan.
Zijn pontificaat duurt amper anderhalf jaar. Op 14 september 1523 overlijdt hij onder verdachte omstandigheden. Zou hij zijn vergiftigd? De romeinen zijn in ieder geval blij dat ze van hem af zijn. Het zou tot 1978, meer dan 450 jaar later, duren voordat ze het aandurven weer een niet-Italiaan tot paus te kiezen.

Adrianus wordt snel vergeten. Maar niet door iedereen. De huidige paus Franciscus onthult bij zijn aantreden dat hij heeft overwogen om zich Adrianus te noemen, naar ‘de Nederlandse hervormingspaus’.
Wie was deze burgerzoon uit Utrecht, die ook wel ‘het orakel van de Nederlanden’ werd genoemd? Hoe wist hij het tot paus te schoppen? Had Adrianus de Reformatie kunnen voorkomen als hij langer had geleefd? En waaraan is hij overleden? Aan het eind van de documentaire bestudeert infectioloog Jaap van Dissel de medische beschrijvingen uit het Vaticaans archief. Is het mogelijk om, met de kennis van nu, het eeuwige gerucht te ontzenuwen dat Adrianus zou zijn vergiftigd?

Biograaf Twan Geurts en Vaticaanwatcher Stijn Fens verslaan in Spanje en Italië de sleutelmomenten uit Adrianus’ leven. Lokale (kunst)historici kleuren de geschiedenis ter plaatse in. Antoine Bodar laat zien waar de Nederlandse paus begraven ligt. Het verhaal is geredigeerd door dichteres Ester Naomi Perquin en wordt verteld door actrice Johanna ter Steege.

Adrianus, de Nederlandse paus is te zien op zondag 25 december om 19.30 uur bij KRO-NCRV op NPO2. Herhaling: op zaterdag 31 december om 16.05 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.