Je moet het maar weten: Waarom Aswoensdag zo heet

Bij Aswoensdag denkt iedereen direct aan het halen van het Askruisje. Toch is dat niet de eerste reden, waarom deze dag Aswoensdag heet. De naam gaat terug op de veel oudere praktijk van de openbare boete in vroeger eeuwen. Zij die zeer zware zonden hadden begaan, meldden zich bij de bisschop en kregen aan het begin van de vasten een boetekleed aan en werden met as bestrooid. Daarna volgde een ritueel waarbij de boetelingen uit de vierende geloofsgemeenschap weggestuurd werden.

Het dragen van het boetekleed en het bestrooien met as waren al bekend in de tijd van het Oude Testament. Een uitdrukking als ‘in zak en as zitten’ komt rechtstreeks uit de Bijbel. Ook in het heidendom kwamen dergelijke asrituelen voor als teken van droefheid, vergankelijkheid, boete en bekering. As heeft een zuiverende werking. Het wordt van oudsher gezien als een materiaal om mee te reinigen, in letterlijke en figuurlijke zin.  

In de 10e eeuw gingen gelovigen die zich bewust waren van hun eigen fouten, zichzelf ook met as bestrooien uit solidariteit met de uitgestotenen, zonder zelf uitgestoten te zijn. In loop van de 11e eeuw verdween de openbare boete en werd de praktijk van asoplegging een gebruik voor alle gelovigen. In 1091 bepaalde paus Urbanus II dat met Aswoensdag iedere gelovige as opgelegd moest krijgen. Bij de mannen werd de as op het hoofd gestrooid en de vrouwen kregen ook toen al een askruisje op het voorhoofd.