Bomen van mensen

Op mijn vrije dag (maandag) maak ik graag een flinke wandeling door de Amsterdamse Waterleidingduinen bij Vogelenzang of De Zilk, vlak bij mijn geboorteplaats Hillegom. Ik ken het gebied goed en heb verschillende routes. Een favoriet pad loopt langs de duinrand door een laan van eeuwenoude beuken, met een schitterend uitzicht over de weilanden. Die eerbiedwaardige bomen fascineren mij in elk jaargetijde. Nu in het najaar, zie je de goudgele bladeren naar beneden dwarrelen en het zachte herfstlicht langs de knoestige stammen strijken. Deze bomen hebben iets van eeuwigheidswaarde. Zoveel mensen hebben er langs gelopen die niet meer op deze aarde zijn. Hoe veranderd is de wereld niet sinds de dag dat zij geplant werden? En toch zij staan daar, geworteld in de aarde, hun takken uitstrekkend naar de hemel, levend van seizoen tot seizoen. Vergeleken bij deze bomen komen wij mensen nog maar net kijken. In het scheppingsverhaal in het eerste boek van de Bijbel (Genesis 1) verschijnen de bomen reeds op de derde dag. De mens wordt pas op de zesde tot leven geroepen!

Bomen zijn zeer sterk in standvastigheid. Wát er ook gebeurt, ze zijn trouw aan de plaats die hen is toebedeeld. Dáár en nergens anders zullen zij moeten leven en overleven. Dáár zullen zij in bloei moeten staan en vrucht dragen en het leven doorgeven. Zij kunnen niet de benen nemen en hun geluk elders beproeven. Hoe anders is niet het leven van mensen in deze snel veranderende wereld. Wij leven niet in een statische, maar in een dynamische wereld. Alles is in beweging, voorlopig en vluchtig en steeds minder blijvend. Maar bomen zijn altijd méér dan hun omstandigheden. Natuurlijk, weer en wind laten hen niet onbewogen. In tegendeel, ze zijn er heel gevoelig voor. Maar voor hen, wat zij ten diepste zijn, maakt het niet uit. Eeuwen oude bomen hebben iets van een weerbarstige schoonheid die hen onaantastbaar maakt. Laat het maar stormen, laat de herfst hen maar uitkleden, de winter hen maar hullen in bittere kou, ze houden voet bij stuk.

Bomen zijn niet alleen een symbool van standvastigheid maar ook van hoop. Hoe kaal en berooid zij er ook bijstaan, onvermoeibaar blijven zij geloven in betere tijden, nieuwe groeikansen, blijven zij geloven dat het leven doorgaat. In de meest onstuimige herfst en in de ijzigste winter blijven bomen geloven in een nieuwe lente. De reeds gevormde knoppen spreken van belofte en toekomst. Bomen staan geworteld in de aarde, hun takken wijd uitstrekkend naar de hemel.
Ook in deze zin vormen zij een symbool van ons bestaan. ‘Aarde’ staat voor dagelijks leven, materie, werken, inzet, het zichtbare en tastbare. ‘Hemel’ staat voor zoeken naar de diepere dimensie van ons bestaan, nadenken over de zin en samenhang in ons leven en onze oorsprong en bestemming beschouwen. Bomen zijn doorgaans ook sociaal!
Ten opzichte van elkaar (samen vormen ze een bos) en ook ten opzichte van allerlei ander leven. Herbergzaam bieden zij onderdak. Vogels nestelen in hun armen. Mensen bieden zij schaduw tegen de hitte van de zon of beschutting bij een stortbui. Alles wat adem heeft, is veilig bij hen. Ook dat kan een les zijn: dat leven sámenleven is. Mens zijn: médemens zijn.

En niet alleen medemens – ook medeschepsel. Het beeld van de ‘boom’ helpt ons om na te denken over onszelf. Wij mensen die leven van seizoen tot seizoen en soms ook stormen en kou moeten trotseren. Ook de Bijbel gebruikt op verschillende plaatsen de boom als een beeld van ons leven op aarde. De eerste psalm schetst heel mooi hoe wij als mensen vruchtbaar en zinvol kunnen leven: Gelukkig is de mens die de raad niet volgt van wie zonder God leven, die niet omgaat met wie slecht zijn, die niet aan tafel wil zitten met wie alleen maar spotten. Gelukkig de mens die vreugde vindt in de woorden van de Heer, ze steeds overdenkt, overdag en ’s nachts. Hij is als een boom aan het water, een boom die altijd vrucht draagt als het de tijd ervoor is, waarvan nooit de bladeren verdorren. Tot groei komt al wat hij/zij doet. Dat wij zulke bomen van mensen mogen zijn.

Namens het pastoraal team, pastoor J. Steenvoorden