Griezelen of juist niet

Soms zijn mensen zo verbaasd, bijvoorbeeld als er in september kruidnootjes in de supermarkt liggen. In de eerste dagen van oktober zag ik ook chocoladeletters in de supermarkt liggen. Nu weet ik van de afgelopen jaren dat sommige letters snel uitverkocht zijn. Dus heb ik snel de letters gekocht van familieleden, zo van: ‘die heb ik alvast.’
In de supermarkt liggen begin oktober ook allemaal artikelen voor Halloween. Over het algemeen zijn het monsterachtige producten, monsters op kleding, enge hoeden of maskers of iets engs om neer te zetten met een kaars erin, zoals een pompoen met een eng gezicht. Want Halloween vier je als het donker is, dan kan je lekker griezelen met spookachtig licht. Het lijkt erop alsof Halloween een gebeurtenis is om spoken op te roepen. Toch is dat oorspronkelijk helemaal niet de bedoeling van Halloween. Dit feest wordt namelijk altijd gevierd op 31 oktober. Die datum is één dag voor het feest van Allerheiligen. In Schotland heet de avond voor Allerheiligen: ‘All hallows eve’. In vroegere Latijnse liturgieboeken (8e eeuw) is zelfs te vinden dat er sprake was van een triduüm, drie dagen van kerkelijke hoogtijdagen: ‘All hallows eve’, ‘All saints day’ en All souls day’. Er waren dus speciale liturgische teksten voor ‘All hallows eve’, zoals voor een vigilie voor Allerheiligen. Wat de Paaswake voor Pasen is, was vroeger Halloween voor Allerheiligen. In deze drie dagen werd aandacht besteed aan de mensen die overleden zijn. Het vieren van Halloween heeft zich echter hiervan losgemaakt.
Met Allerheiligen herdenken wij de heiligen die nu in Gods hemelse rijk zijn. Zij zijn dichtbij God en bidden daar voor ons, daar bidden zij ook voor alle zielen die naar God toe mogen gaan. Met Allerzielen herdenken wij onze overleden dierbaren en bidden dat zij ook geborgen zijn in Gods licht. Het allerbelangrijkste van deze dagen is dat wij ons intenser dan anders verbonden voelen met ons overleden dierbaren. We vertellen over ze, we denken aan ze, we spreken over ze, we voelen ze in ons eigen hart. Ook al zijn we lichamelijk van elkaar gescheiden, onze zielen zijn met elkaar verbonden.
De betekenis van Halloween is heel anders geworden, daarbij wordt niet met dierbaarheid aan onze doden gedacht. Maar de gedachte is: ‘hoe zouden die doden er nu uitzien?’ En doden zien er niet altijd mooi uit, vandaar dat Halloween een feest is geworden met mensen die zich schminken alsof zij vol bloed zitten of gewond zijn, of ze worden afgebeeld als skeletten.
Bij Halloween wordt dus aandacht besteed aan het lichamelijk verval van de doden en dat deze doden ons komen belagen of angst aanjagen. Het feest van Allerheiligen en Allerzielen is juist het tegenovergestelde: als we een foto van een dierbare overledene zien dan denken we niet aan de lichamelijkheid maar aan het geestelijke: karakter, gedrag en gevoelens van de overledene. Het gaat ook niet om angst aanjagen maar juist om troost omdat onze zielen met elkaar verbonden zijn.
Toch zal er deze dagen ook extra verdriet zijn, want we blijven ons realiseren dat wij niet meer met onze overledenen kunnen praten of elkaar kunnen aanraken. Het zijn dagen van dubbele gevoelens, van verdriet om het gemis naast troost en dankbaarheid omdat deze mensen veel voor ons hebben betekend. Daarom wens ik u, mede namens mijn collega’s, veel kracht toe als Allerzielen een moeilijke dag voor u wordt. Dat wij troost mogen ervaren uit het samenzijn met elkaar en met de zielen van onze overleden dierbaren.

diaken Ronald Dits