Nooit meer oorlog

Halverwege de vorige eeuw – direct na het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog- klonk het eensgezind en oprecht: “Nooit meer oorlog.” Het was het meest belangrijke sentiment om de nu 75-jarige Noord Atlantische Verdrags Organisatie (NAVO) op te richten en het begin van de Verenigde Naties (VN). Landen moesten op regeringsniveau met elkaar kunnen overleggen om de vrede te handhaven en de verschrikkingen van oorlog en geweld te voorkomen. Maar tegelijkertijd werd het recht op soevereiniteit vastgelegd en het vetorecht in de Veiligheidsraad. Inmenging in binnenlandse zaken mocht niet plaatsvinden.

Anno 2024 kunnen beide organisaties vernieuwing gebruiken, omdat én op vredesgebied én op oorlogsterrein heel veel zaken veranderd zijn. Waar in 1949 wellicht nog de illusie leefde dat er naar elkaar geluisterd werd, zijn de diplomatieke kanalen van deze tijd gepantserd, gebarricadeerd en dichtgeslibd met het eigen gelijk. En wat blijkbaar nimmer verandert: leiders staan op en worden agressor naar een terreurorganisatie of een nabijgelegen land. Uit ‘zelfverdediging’ wordt de aanval gekozen en de wereld in brand gestoken, letterlijk en figuurlijk. Met honderdduizenden (burger)slachtoffers tot gevolg.

Op grond van de ‘bedreigde vrede’ en veiligheid krijg de wapenwedloop een nieuwe impuls en schieten de defensie-uitgaven, ook in Nederland, als een raket de hoogte in. Gedachten aan atoombommen, en meer nog, aan de afschuwelijke gevolgen van het gebruik van nucleaire wapens, worden terzijde geschoven. Afschrikking is het toverwoord dat iedereen achter deze ontwikkeling doet scharen en goedkeurend laat knikken.

Maar vrede wordt niet bewerkstelligd door geweld. Geweld roept geweld op. Dat is ook een les van de mensengeschiedenis en al helemaal een instelling die wij als christenen zullen moeten kiezen. Vraagt Jezus niet aan de wereld om ‘de andere wang toe te keren’ als er geweld wordt uitgeoefend? En dat betekent niet dat we ons moeten laten afslachten of onder de voet laten lopen. Het betekent een andere houding in de discussie over toenemende gewelds- en oorlogsconflicten, gericht op vrede en niet op afschrikking.

In deze maand, als we voor de 79ste keer op 4 en 5 mei die afschuwelijke Tweede Wereldoorlog aan ons voorbij zien trekken, mogen er eigenlijk maar enkele woorden op onze lippen zijn: ‘Nooit meer oorlog’. Laten we ons daar als christenen voor inzetten. Pax!

Diaken Walther Burgering